CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN CHO HỘ KINH DOANH CÁ THỂ NĂM 2023

Hộ kinh doanh cá thể là một loại hình phổ biến được nhiều chủ thể lựa chọn. Chính vì vậy, pháp luật cũng có những quy định chặt chẽ đối với loại hình kinh doanh này, đặc biệt liên quan đến việc kê khai thuế. Từ 01/01/2022, với sự ra đời của các thông tư, nghị định hướng dẫn về chế độ kế toán thuế, việc kê khai thuế, lập sổ sách kế toán hộ kinh doanh cá thể đã có nhiều thay đổi. Trước đây, hộ kinh doanh chỉ áp dụng khai thuế bằng phương pháp khoán thì nay có thêm phương pháp kê khai thuế đó là phương pháp kê khai. Đối với hộ kinh doanh cá thể áp dụng phương pháp khoán, việc mua hoá đơn từ Cơ quan thuế sẽ có rất nhiều ràng buộc hơn so với năm 2021 trở về trước, với nhiều yêu cầu mà đa số các hộ kinh doanh sẽ khó đáp ứng được nên nhiều hộ kinh doanh đã lựa chọn phương pháp kê khai để có thể xuất hoá đơn cho khách hàng được dễ dàng hơn. Theo đó, các hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai sẽ thực hiện theo hướng dẫn tại Thông tư số 88/2021/TT-BTC về việc lập chứng từ, mở sổ, ghi sổ kế toán và lưu trữ sổ kế toán.

Bài viết dưới đây của Luật Phúc Cầu sẽ cung cấp cho Quý khách hàng các quy định chung về phương pháp kê khai cho mô hình hộ kinh doanh cá thể như đối tượng áp dụng, các loại thuế phải nộp, kỳ kê khai, thời hạn nộp và kê khai thuế và một số nội dung liên quan khác

1. Kê khai thuế cho hộ kinh doanh cá thể là gì?

Kê khai thuế hộ kinh doanh cá thể là việc hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuẩn bị tài liệu, hồ sơ liên quan đến nghĩa vụ thuế theo các mẫu tờ kê khai quy định và tiến hành nộp cho cơ quan thuế.

2. Đối tượng áp dụng phương pháp kê khai

Căn cứ theo Thông tư 88/2021/TT-BTC thì các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai, bao gồm:

+ Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh quy mô lớn (là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có quy mô về doanh thu, lao động đáp ứng từ mức cao nhất về tiêu chí của doanh nghiệp siêu nhỏ trở lên, cụ thể: HKD, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng có số lao động tham gia BHXH bình quân từ 10 người trở lên hoặc tổng doanh thu của năm trước liền kề từ 3 tỷ đồng trở lên; hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ có số lao động tham gia BHXH bình quân năm từ 10 người trở lên hoặc tổng doanh thu của năm trước liền kề từ 10 tỷ đồng trở lên);

+ Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chưa đáp ứng quy mô lớn nhưng lựa chọn nộp thuế theo phương pháp kê khai.

Như vậy, theo quy định của Thông tư 88/2021/TT-BTC thì nếu là hộ kinh doanh quy mô lớn thì phải áp dụng nộp thuế theo phương pháp kê khai. Còn trường hợp các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thuộc diện phải thực hiện chế độ kế toán nhưng có nhu cầu thực hiện chế độ kế toán theo Thông tư này thì được khuyến khích áp dụng.

3. Các loại thuế phải nộp của hộ kinh doanh cá thể

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong năm dương lịch từ 100 triệu đồng trở xuống thì thuộc trường hợp không phải nộp thuế GTGT và không phải nộp thuế TNCN theo quy định pháp luật về thuế GTGT và thuế TNCN.

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng hạn; chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế theo quy định.

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo hình thức nhóm cá nhân, hộ gia đình thì mức doanh thu trên 100 triệu đồng/năm trở lên thì phải nộp thuế TNCN, GTGT và Lệ phí môn bài.

Trong đó, Lệ phí môn bài được xác định dựa trên doanh thu cụ thể như sau:

STT	Doanh thu	Mức nộp
1	Trên 500 triệu đồng/năm	1.000.000 đồng/năm
2	Trên 300 đến 500 triệu đồng/năm	500.000 đồng/năm
3	Trên 100 đến 300 triệu đồng/năm	300.000 đồng/năm

Như vậy, trường hợp Hộ kinh doanh có doanh thu trong năm dương lịch từ 100 triệu đồng/năm trở xuống thì không phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN. Còn nếu doanh thu trên 100 triệu đồng/năm thì phải nộp thuế GTGT, thuế TNCN và Lệ phí môn bài.

Tùy vào lĩnh vực hoạt động mà hộ kinh doanh có thể phải nộp thêm các loại thuế khác như: thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trường…

4. Kỳ kê khai thuế theo phương pháp kê khai

Phương pháp kê khai là phương pháp khai thuế, tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu thực tế phát sinh theo kỳ tháng hoặc quý.
Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai thực hiện khai thuế theo tháng, trừ trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh mới ra kinh doanh và hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đáp ứng các tiêu chí khai thuế theo quý và lựa chọn khai thuế theo quý theo quy định tại Điều 9 Nghị định số 126/2020/NĐ-CP.

Như vậy, hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai thuế theo tháng. Nếu là hộ kinh doanh mới ra kinh doanh và đáp ứng các tiêu chí khai thuế theo quý (lựa chọn khai thuế theo quý) thì thực hiện khai thuế theo quý.

5. Thời hạn nộp tờ khai thuế và tiền thuế của hộ kinh doanh

Đối với hộ kinh doanh kê khai theo quý: Ngày cuối cùng của tháng đầu quý tiếp theo;
Đối với hộ kinh doanh kê khai theo tháng: Chậm nhất ngày 20 của tháng liền kề, hộ kinh doanh cá thể phải nộp tờ khai và nộp thuế.

Hộ kinh doanh cần lưu ý thời hạn hoàn thành nghĩa vụ thuế để tránh phát sinh lãi chậm nộp thuế và phạt chậm nộp tờ khai thuế.

6. Một số nội dung khác cần lưu ý

– Tổ chức công tác kế toán:

+ Việc bố trí người làm kế toán của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh do người đại diện hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh quyết định. Người đại diện hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể bố trí cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, vợ, chồng, con đẻ, con nuôi, anh, chị, em ruột của mình làm kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh hoặc bố trí người làm quản lý, điều hành, thủ kho, thủ quỹ, người được giao nhiệm vụ thường xuyên mua, bán tài sản kiêm nhiệm làm kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

+ Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thực hiện chế độ kế toán hướng dẫn tại Thông tư này hoặc được lựa chọn áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp siêu nhỏ cho phù hợp với nhu cầu quản lý và đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

– Chứng từ kế toán:

+ Nội dung chứng từ kế toán, việc lập, lưu trữ và ký chứng từ kế toán của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được vận dụng theo quy định tại Điều 16, Điều 18, Điều 19 Luật Kế toán và thực hiện theo hướng dẫn tại Phụ lục 1 “Biểu mẫu và phương pháp lập chứng từ kế toán” ban hành kèm theo Thông tư này. Chứng từ kế toán áp dụng theo Thông tư này gồm: Phiếu thu theo Mẫu số 01-TT; Phiếu chi theo Mẫu số 02-TT; Phiếu nhập kho theo Mẫu số 04-VT; Phiếu xuất kho theo Mẫu số 04-VT; Bảng thanh toán tiền lương và các khoản thu nhập của người lao động theo Mẫu số 05-LĐTL và các chứng từ quy định theo pháp luật khác như Hóa đơn, Giấy nộp tiền vào NSNN, Giấy báo Nợ, Giấy báo có của ngân hàng, Ủy nhiệm chi.

+ Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được vận dụng các quy định tại Điều 17, Điều 18 Luật Kế toán về việc lập và lưu trữ chứng từ kế toán dưới dạng điện tử để thực hiện cho phù hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

+ Nội dung, hình thức hóa đơn, trình tự lập, quản lý và sử dụng hóa đơn (kể cả hóa đơn điện tử) thực hiện theo quy định của pháp luật về thuế.

– Sổ kế toán:

+ Nội dung sổ kế toán, việc mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và lưu trữ sổ kế toán của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được vận dụng theo quy định tại Điều 24, Điều 25, Điều 26 Luật Kế toán và thực hiện theo hướng dẫn cụ thể tại Phụ lục 2 “Biểu mẫu và phương pháp ghi sổ kế toán” ban hành kèm theo Thông tư này. Sổ kế toán áp dụng theo Thông tư này gồm: Sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ theo Mẫu số S1-HKD; Sổ chi tiết vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hóa theo Mẫu số S2-HKD; Sổ chi phí sản xuất, kinh doanh theo Mẫu số S3-HKD; Sổ theo dõi tình hình thực hiện nghĩa vụ thuế với NSNN theo Mẫu số S4-HKD; Sổ theo dõi tình hình thanh toán tiền lương và các khoản nộp theo lương của người lao động theo Mẫu số S5-HKD; Sổ quỹ tiền mặt theo Mẫu số S6-HKD và Sổ tiền gửi ngân hàng theo Mẫu số S7-HKD.

+ Trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có nhiều địa điểm kinh doanh khác nhau thì hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh phải mở sổ kế toán để theo dõi chi tiết theo từng địa điểm kinh doanh.

+ Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được vận dụng các quy định về việc mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và lưu trữ sổ kế toán trên phương tiện điện tử theo quy định tại Điều 26 Luật Kế toán để thực hiện phù hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ cá nhân, cá nhân kinh doanh.

+ Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được vận dụng các quy định về việc sửa chữa sổ kế toán tại Điều 27 Luật Kế toán để thực hiện cho phù hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

– Việc xác định doanh thu, chi phí, nghĩa vụ thuế đối với từng lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được thực hiện theo quy định của pháp luật về thuế.

6. Khó khăn mà hộ kinh doanh cá thể gặp phải khi áp dụng phương pháp kê khai

Thứ nhất, không có hoá đơn, chứng từ đầu ra đầu vào

Việc hộ kinh doanh chuyển từ phương pháp thuế khoán sang phương pháp kê khai sẽ gặp khó khăn liên quan đến hoá đơn, chứng từ đầu ra đầu vào. Bởi trước đây khi hộ khoán mua hàng hoá đầu vào có thói quen không cần hoá đơn và khi bán hàng cũng không xuất hoá đơn. Nhưng khi áp dụng phương pháp kê khai, các hộ kinh doanh sẽ phải nộp thuế theo kê khai và phải có chứng từ hợp lệ cả đầu ra lẫn đầu vào.

Thứ hai, không biết cách lập bảng kê khai, ghi chép các nội dung nghiệp vụ phát sinh trong kỳ

Một số hộ kinh doanh có thực hiện giao dịch liên quan đến các mặt hàng nông sản, hàng tươi sống thường không có thói quen hoặc đôi khi là không biết cách thức để lập các bảng kê hàng hóa mua vào và bán ra, dẫn đến gặp khó khăn khi thực hiện kê khai, ghi chép các nội dung nghiệp vụ phát sinh trong kỳ. Bên cạnh đó, một số biểu mẫu có hơi phức tạp, khá nhiều dòng, cột chưa thực sự cần thiết trong khi các hoạt động phát sinh ở hộ kinh doanh thì lại rất đơn giản. Đây cũng là một vấn đề rắc rối khiến nhiều hộ kinh doanh gặp khó.

Thứ ba, bắt buộc sử dụng hoá đơn điện tử

Từ tháng 07/2022, hộ kinh doanh áp dụng phương pháp kê khai bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử theo Luật quản lý Thuế. Mặc dù, việc sử dụng hoá đơn điện tử được Tổng cục Thuế khẳng định sẽ mang lại rất nhiều chi phí và rút ngắn thời gian thanh toán cho người nộp thuế nhưng trong quá trình chuyển đổi từ hoá đơn giấy sang hoá đơn điện tử gặp phải một số khó khăn nhất định. Chẳng hạn như hộ kinh doanh phải mở nhiều loại sổ sách, dùng máy vi tính, chữ ký số, phần mềm chuyên dụng. Ngoài ra, đối với những hộ kinh doanh trước đây không phải thực hiện quá nhiều thủ tục trong việc khai thuế và tự mình thực hiện được thì giờ sẽ phải cần thêm một nhân sự để thực hiện việc khai thuế.

7. Dịch vụ Tư vấn thuế của Luật Phúc Cầu

Mặc dù pháp luật đã ban hành và có hướng dẫn cụ thể về chế độ kế toán áp dụng với Hô kinh doanh cá thể nhưng đối với Hộ kinh doanh không thường xuyên thực hiện những thủ tục này khá là vất vả khi tìm hiểu các quy định của pháp luật cũng như phải thực hiện kê khai, ghi chép nội dung nghiệp vụ cho chính xác tránh sai sót, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Để hỗ trợ Quý khách hàng, Luật Phúc Cầu sẽ thực hiện những công việc sau:

Tư vấn cho khách hàng trong quá trình hoạt động có những lưu ý gì để thực hiện đúng pháp luật;
Kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của hóa đơn theo quy định;
Xuất kho, nhập kho hàng hóa, tính giá giá xuất, giá nhập kho;
Tính giá thành đối với sản phẩm mà hộ tự sản xuất;
Đối chiếu công nợ để lập phiếu thu, phiếu chi cho đúng nghiệp vụ Bán hàng thì lập phiếu xuất kho, mua hàng thì lập phiếu nhập kho;
Lập báo cáo thuế hàng tháng/ quý theo quy định: báo cáo hóa đơn, báo cáo thuế GTGT và TNCN;
Đối chiếu tồn kho, quỹ, công nợ với chủ hộ để hoàn thiện số liệu sổ sách cho đúng
In sổ sách theo Thông tư 88, gồm phiếu thu, phiếu chi, phiếu nhập xuất, … và các sổ sách như chi tiết bán hàng, chi tiết vật tư hàng hóa, chi tiết chi phí, v.v..

Luật Phúc Cầu tự tin với đội ngũ luật sư được đào tạo qua khoá học TaxLaw và chuyên viên kế toán – thuế giàu kinh nghiệm sẽ thực hiện mọi công việc cho Quý khách hàng trên cơ sở pháp lý vững chắc.

CẨM NANG PHÁP LUẬT, GIẢI ĐÁP, Thuế