Trong thực tế cuộc sống không có ít trường hợp sau khi phiên tòa bị hoãn xuất phát từ cơ quan tố tụng thì chủ thể liên quan đến vụ việc vắng mặt trong lần triệu tập kế tiếp. Trong trường hợp này, sự vắng mặt của đương sự, chủ thể liên quan đó được coi là vắng mặt lần thứ nhất hay thứ hai. Hãy cùng Luật Phúc Cầu tìm hiểu thông qua án lệ số 12/2017/AL sau đây.
1. Nguồn án lệ
Quyết định giám đốc thẩm số 14/2017/KDTM-GĐT ngày 06/6/2017 của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao về vụ án kinh doanh, thương mại “Tranh chấp về hợp đồng mua bán hàng hóa” tại tỉnh Quảng Trị giữa các bên:
- Nguyên đơn: Công ty cổ phần Q (người đại diện theo pháp luật là ông Đặng Công D, người đại diện theo ủy quyền là ông Hồ Nghĩa A);
- Bị đơn: Công ty trách nhiệm hữu hạn T (người đại diện theo pháp luật là ông Võ Văn T, người đại diện theo ủy quyền là bà Võ Thị T).
2. Khái quát nội dung án lệ
-
Tình huống án lệ
Tòa án đã quyết định hoãn phiên tòa và lý do hoãn phiên tòa không phải do lỗi của đương sự (nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan) hoặc người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Phiên tòa được mở lại nhưng có đương sự hoặc người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự được triệu tập hợp lệ vắng mặt.
-
Giải pháp pháp lý
Tòa án phải xác định đây là trường hợp đương sự hoặc người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự được triệu tập hợp lệ lần thứ nhất vắng mặt tại phiên tòa.
3. Quy định của pháp luật liên quan đến án lệ
Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 gồm các điều:
Khoản 1 Điều 199 – Sự có mặt của nguyên đơn tại phiên tòa;
Điều 202 – Xét xử trong trường hợp đương sự vắng mặt tại phiên tòa;
Khoản 2 Điều 266 – Hoãn phiên tòa phúc thẩm.
(tương ứng với khoản 1 Điều 227, Điều 228, khoản 2 Điều 296 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).
4. Tóm tắt nội dung vụ án
Tại tỉnh Quảng Trị, năm 2011, Công ty cổ phần Q và Công ty trách nhiệm hữu hạn T ký kết giao dịch dân sự là hai bản hợp đồng mua bán hàng hóa là mặt hàng cây giống cao su theo dạng Stump bầu. Công ty T tạo giống, chăm sóc giống cây cao su tại nước Lào, khu vực biên giới hai nước, hoạt động trong lĩnh vực lâm nghiệp. Bởi mặt hàng được mua bán này là giống cây, sản xuất trong giai đoạn nhất định, nên trong hợp đồng, hai bên thỏa thuận về tình huống xảy ra đối với việc giao hàng, thanh toán trong tương lai. Trong quá trình tiến hành hợp đồng, những vấn đề đã xảy rà là việc Công ty T không hoàn tất việc tạo đủ mặt hàng theo hợp đồng theo thời hạn đặt ra, trong khi Công ty Q gặp một số vấn đề về việc nhận hàng xuyên biên giới trong thời gian thời tiết có biến động. Bên cạnh đó, Công ty T còn vay mượn Công ty Q một số thiết bị và vật tư để phục vụ sản xuất.
Một thời gian sau, khi hợp đồng không thể đạt được như nguyện vọng đặt ra, Công ty Q cho rằng Công ty T đã vi phạm hợp đồng, hai bên không thể thương lượng và hòa giải được, nên Công ty Q đã khởi kiện Công ty T, đệ đơn gửi Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Trị, yêu cầu bồi thường thiệt hại và phạt vi phạm hợp đồng, cùng với việc trả lại vật tư đã mượn dưới dạng tiền. Vụ án lần lượt trải qua sơ thẩm, phúc thẩm tại Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại Đà Nẵng, nhưng đã bị đình chỉ giải quyết, trì hoãn trong một thời gian dài rồi được giám đốc thẩm tại Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, đưa ra quyết định để quay trở lại với sơ thẩm ban đầu.
5. Nội dung án lệ
Nội dung án lệ được trích từ đoạn 1 phần “Nhận định của Tòa án” của Quyết định giám đốc thẩm số 14/2017/KDTM-GĐT ngày 06/6/2017, cụ thể như sau:
“[1] Về tố tụng: Theo Biên bản phiên tòa phúc thẩm ngày 26/11/2013 thì tại phiên tòa các đương sự có mặt đầy đủ theo giấy triệu tập của Tòa án. Tuy nhiên, Hội đồng xét xử đã quyết định hoãn phiên tòa để các đương sự cung cấp thêm chứng cứ. Tại phiên tòa phúc thẩm được mở lại vào ngày 26/02/2014, bị đơn và luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn vắng mặt. Trường hợp Hội đồng xét xử đã quyết định hoãn phiên tòa và việc hoãn phiên tòa là do Tòa án, tại phiên tòa được mở lại đương sự hoặc người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự vắng mặt thì được coi là vắng mặt lần thứ nhất. Lẽ ra, Tòa án cấp phúc thẩm phải xác định là bị đơn và luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ nhất vắng mặt tại phiên tòa theo quy định tại khoản 1 Điều 199, khoản 2 Điều 266 Bộ luật Tố tụng dân sự để hoãn phiên tòa. Tòa án cấp phúc thẩm nhận định tại phiên tòa phúc thẩm bị đơn và luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai vắng mặt tại phiên tòa, từ đó đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với yêu cầu kháng cáo của bị đơn là không đúng quy định tại Điều 199, 202, 266 Bộ luật Tố tụng dân sự, làm mất quyền kháng cáo, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn.”
6. Sự cần thiết ban hành án lệ
Thực tiễn cho thấy có nhiều trường hợp Tòa án cho hoãn phiên tòa. Pháp luật về tố tụng dân sự không có sự phân định rõ các lý do hoãn phiên tòa. Dó đó, án lệ số 12 phần nào giải quyết được vấn đề này. Án lệ số 12/2017/AL đã chỉ ra việc xác định như thế nào được coi là triệu tập đương sự hợp lệ lần thứ nhất, khi nào việc hoãn phiên tòa được cho là do đương sự. Nội dung án lệ giúp các Thẩm phán hiểu chính xác, áp dụng chính xác, thống nhất Điều 199, Điều 226 Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 (tương ứng với Điều 227 và 296 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).
7. Trường hợp tương tự áp dụng án lệ
Thứ nhất, những trường hợp hoãn xét xử lần một không phải do lỗi của đương sự mà do lỗi từ nhân tố khác như: người của cơ quan tố tụng vắng mặt, thay đổi người của cơ quan tố tụng…Trong trường hợp này, có thể áp dụng án lệ.
Thứ hai, Trong vụ việc tạo lập ra Án lệ số 12/2017/AL, việc triệu tập lần trước và triệu tập kế tiếp diễn ra ở cấp phúc thẩm. Hoàn cảnh tương tự có thể xây ra ở cấp sơ thẩm và Án lệ này cũng có thể được áp dụng.
Thứ ba, vụ án tạo lập ra án lệ xảy ra khi Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 có hiệu lực. Tuy nhiên, khi Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 có hiệu lực thì những vụ án có tình tiết tương tự cũng sẽ được áp dụng.