Trong cuộc sống, những rủi ro liên quan đến sức khỏe, tính mạng là điều không thể biết trước được. Bảo hiểm nhân thọ là một trong những cách bảo vệ con người trước các rủi ro bất ngờ đó. Thực tế số tiền chi trả bảo hiểm rất lớn khi xảy ra các sự kiện được bảo hiểm. Tuy nhiên, mức bảo hiểm phụ thuộc vào loại hình hợp đồng mà chúng ta tham gia. Sau đây là một số lưu ý khi mua bảo hiểm nhân thọ mà người tham gia bảo hiểm cần biết để bảo vệ quyền lợi của mình một cách tốt nhất.
Cơ sở pháp lý:
- Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022;
1. Bảo hiểm nhân thọ là gì?
Khoản 13 Điều 4 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định:
“Bảo hiểm nhân thọ là loại hình bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hoặc chết.”
Hiện nay, có nhiều loại hình bảo hiểm nhân thọ nên tùy vào nhu cầu và mục đích bảo vệ của mình mà người tham gia bảo hiểm chọn loại hình phù hợp. Các loại hình bảo hiểm nhân thọ có thể kể đến như:
- Bảo hiểm trọn đời: là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết vào bất kỳ thời điểm nào trong suốt cuộc đời của người đó;
- Bảo hiểm sinh kỳ: Bảo hiểm sinh kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng, nếu người được bảo hiểm vẫn sống đến thời hạn được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm;
- Bảo hiểm tử kỳ: Bảo hiểm tử kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết trong một thời hạn nhất định, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng, nếu người được bảo hiểm chết trong thời hạn được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm;
- Bảo hiểm hỗn hợp: Bảo hiểm hỗn hợp là nghiệp vụ bảo hiểm kết hợp bảo hiểm sinh kỳ và bảo hiểm tử kỳ;
- Bảo hiểm trả tiền định kỳ: Bảo hiểm trả tiền định kỳ là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định; sau thời hạn đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm định kỳ cho người thụ hưởng theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm;
- Bảo hiểm liên kết đầu tư;
- Bảo hiểm hưu trí: Bảo hiểm hưu trí là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm đạt đến độ tuổi xác định được doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
Việc tham gia bảo hiểm nhân thọ được xác lập thông qua hợp đồng bảo hiểm giữa người tham gia và công ty bảo hiểm. Hợp đồng này phải đảm bảo các điều kiện theo quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm và các văn bản pháp luật có liên quan. Đối tượng bảo hiểm của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là tuổi thọ, tính mạng con người.
2. Những lưu ý khi mua bảo hiểm nhân thọ
Thứ nhất, lựa chọn loại bảo hiểm nhân thọ phù hợp với nhu cầu và tình hình tài chính của bản thân. Hiện nay có rất nhiều loại bảo hiểm nhân thọ, mỗi loại sẽ có mức phí và lợi ích khác nhau. Việc cân nhắc tình hình tài chính ở thời điểm hiện tại và tương lai để chọn loại bảo hiểm phù hợp là rất cần thiết, đảm bảo thực hiện đúng và đầy đủ trong khoảng thời gian đã cam kết.
Thứ hai, lựa chọn công ty bảo hiểm nhân thọ uy tín. Đây là yếu tố quan trọng hàng đầu nhằm hạn chế những rủi ro trong quá trình tham gia bảo hiểm.
Thứ ba, sau khi đã chọn được công ty và loại bảo hiểm phù hợp thì cần xem xét kỹ Hợp đồng bảo hiểm, sau đó điền thông tin chính xác. Đây là bước quan trọng nhất vì Hợp đồng là yếu tố quyết định, quy định rõ các quyền lợi của bên tham gia, là điều mà người mua bảo hiểm hướng tới. Theo đó, người tham gia bảo hiểm cần tìm hiểu kỹ các điều khoản trong Hợp đồng. Một số điều khoản cần đặc biệt lưu ý bao gồm:
- Quyền lợi, nghĩa vụ của hợp đồng;
- Các trường hợp được và không được chi trả, bồi thường;
- Phí và thời gian đóng phí;
3. Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ được giao kết và thực hiện trên nguyên tắc nào?
Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là sự thỏa thuận giữa bên mua và bên bán, bên mua phải đóng phí bảo hiểm và bên bán có nghĩa vụ bồi thường, trả tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng. Hai bên cam kết thực hiện đúng các quyền và nghĩa vụ ghi trong hợp đồng. Bên cạnh đó, các sản phẩm thuộc nghiệp vụ bảo hiểm nhân thọ phải được Bộ Tài chính phê duyệt trước khi triển khai. Việc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm nhân thọ phải tuân thủ các nguyên tắc nhất định.
Cụ thể, tại Điều 16 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 thì việc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và các nguyên tắc sau đây:
– Nguyên tắc trung thực tuyệt đối: Các bên tham gia hợp đồng bảo hiểm phải cung cấp thông tin, thực hiện các quyền và nghĩa vụ một cách trung thực nhất, trên cơ sở tin tưởng tuyệt đối lẫn nhau trong quá trình giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm;
– Nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm: Bên mua bảo hiểm phải có quyền lợi có thể được bảo hiểm phù hợp với từng loại hợp đồng bảo hiểm theo quy định của Luật này;
– Nguyên tắc bồi thường: Số tiền bồi thường mà người được bảo hiểm nhận được không vượt quá thiệt hại thực tế trong sự kiện bảo hiểm, trừ trường hợp có thỏa thuận khác trong hợp đồng bảo hiểm;
– Nguyên tắc thế quyền: Người được bảo hiểm có trách nhiệm chuyển giao cho doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài quyền yêu cầu người thứ ba có hành vi gây thiệt hại chịu trách nhiệm bồi hoàn trong phạm vi số tiền bồi thường bảo hiểm. Nguyên tắc này không áp dụng đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và hợp đồng bảo hiểm sức khỏe;
– Nguyên tắc rủi ro ngẫu nhiên: Rủi ro được bảo hiểm phải là những rủi ro bất ngờ, không lường trước được.
4. Nếu đã đóng bảo hiểm nhân thọ một thời gian rồi ngừng thì có được trả lại số tiền đã đóng hay không?
Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là một cam kết dài hạn với thời gian có thể lên đến vài chục năm. Thực tế xảy ra nhiều trường hợp sau khi đã ký kết hợp đồng, vì một lý do nào đó mà người mua bảo hiểm không muốn tiếp tục tham gia nữa. Lúc này, số tiền đã đóng có được trả lại cho người mua hay không là thắc mắc của nhiều người tham gia bảo hiểm. Pháp luật quy định như sau:
Căn cứ Điều 35 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 có quy định về Thời gian cân nhắc tham gia bảo hiểm:
“Đối với các hợp đồng bảo hiểm có thời hạn trên 01 năm, trong thời hạn 21 ngày kể từ ngày nhận được hợp đồng bảo hiểm, bên mua bảo hiểm có quyền từ chối tiếp tục tham gia bảo hiểm. Trường hợp bên mua bảo hiểm từ chối tiếp tục tham gia bảo hiểm thì hợp đồng bảo hiểm sẽ bị hủy bỏ, bên mua bảo hiểm được hoàn lại phí bảo hiểm đã đóng sau khi trừ đi chi phí hợp lý (nếu có) theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm; doanh nghiệp bảo hiểm không phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.”
Đồng thời, tại Khoản 3 Điều 27 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định Hậu quả pháp lý của việc đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng bảo hiểm như sau:
“…
3. Trường hợp đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng bảo hiểm quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 26 của Luật này, đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có giá trị hoàn lại, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả cho bên mua bảo hiểm giá trị hoàn lại của hợp đồng bảo hiểm, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.”
Cụ thể tại khoản 1 Điều 26 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 quy định trường hợp đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng bảo hiểm:
1. “Bên mua bảo hiểm không đóng phí bảo hiểm hoặc không đóng đủ phí bảo hiểm theo thời hạn thỏa thuận hoặc sau thời gian gia hạn đóng phí;”
Từ những quy định trên, có thể thấy trường hợp người tham gia bảo hiểm nhân thọ với thời hạn trên 01 năm muốn đơn phương chấm dứt hợp đồng thì trong thời hạn 21 ngày kể từ ngày nhận được hợp đồng sẽ được hoàn lại phí bảo hiểm đã đóng sau khi trừ đi chi phí hợp lý (nếu có) theo thỏa thuận trong hợp đồng.
Đối với trường hợp quá thời hạn trên mà bên mua bảo hiểm không muốn tiếp tục nữa thì sẽ nhận lại số tiền đã đóng sau khi trừ đi chi phí hợp lý. Cần lưu ý rằng, điều này chỉ áp dụng cho những sản phẩm bảo hiểm nhân thọ có giá trị hoàn lại, được thể hiện rõ trong hợp đồng. Các trường hợp cụ thể sẽ được giải quyết theo thỏa thuận trong hợp đồng ký kết.
Như vậy, mọi quyền và nghĩa vụ đều được quy định rõ trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Vì vậy, trước khi tham gia bảo hiểm thì người mua cần đọc kỹ và nắm rõ các điều khoản nhằm bảo đảm quyền lợi của mình.