Xem bói là một trong những hoạt động mang tính tâm linh rất phổ biến trong xã hội. Bản chất của việc này nhằm mục đích hướng con người đến những điều tốt đẹp, tích thiện để có được đời sống an vui, hạnh phúc. Tuy nhiên, nhiều đối tượng đã lợi dụng niềm tin của người dân để biến tướng việc bói toán nhằm thu lợi cá nhân, gây hậu quả xấu và ảnh hưởng đến an ninh trật tự. Bài viết sau đây của Luật Phúc Cầu sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về chế tài xử phạt hành vi này.
Căn cứ pháp lý:
- Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) – BLHS;
- Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo.
1. Bói toán có vi phạm pháp luật không?
Xem bói là một từ ngữ dân gian có ý nghĩa như sự tiên đoán về tương lai và nhìn thấy được quá khứ của người khác. Thầy bói sử dụng các yếu tố bên ngoài, như ngày sinh hoặc đường chỉ tay của một người để đưa ra dự đoán. Có hai loại bói toán: khoa học (sử dụng các phép tính) và phi khoa học (dựa vào trực giác). Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết các thầy bói đều kết hợp cả hai hình thức này.
Đối với việc xem bói toán ở các địa phương vẫn có nhiều người đang thực hiện nhằm phục vụ nhu cầu của người dân.
Hiện nay pháp luật không có quy định nào cấm đối với hành vi xem bói nếu việc xem bói không nhằm mục đích trục lợi, không gây nên hậu quả xấu và không làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự xã hội. Theo đó, việc xem bói của họ nếu không nhằm mục đích trục lợi, không gây hậu quả xấu và không làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự thì sẽ không bị xử lý.
Ngược lại, trường hợp sử dụng bói toán để kiếm sống, trục lợi bất chính và tác động tiêu cực đến đời sống xã hội thì hành vi này được xem là vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Đối với hành vi lợi dụng hoạt động mê tín, dị đoan để trục lợi thì tùy thuộc vào mức độ, tính chất, hậu quả mà hành vi đó gây ra mà người thực hiện hành vi đó có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
2. Hành nghề mê tín dị đoan bị xử phạt bao nhiêu tiền?
Tại Khoản 4 và Khoản 7 Điều 14 Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định về mức xử phạt hành chính cụ thể như sau:
“4. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Lợi dụng hoạt động tổ chức lễ hội để trục lợi;
b) Tham gia hoạt động mê tín dị đoan trong lễ hội.
…
5. Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Tổ chức lễ hội theo quy định phải đăng ký mà không có văn bản chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
b) Tổ chức lễ hội truyền thống không đúng với bản chất, ý nghĩa lịch sử, văn hóa;
c) Thực hiện nghi lễ có tính bạo lực, phản cảm, trái với truyền thống yêu hòa bình, nhân đạo của dân tộc Việt Nam;
d) Không tạm dừng tổ chức lễ hội theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
đ) Tổ chức hoạt động mê tín dị đoan.”
Theo đó, hành vi tổ chức xem bói được biến tướng thành dạng hành vi tổ chức hoạt động mê tín dị đoan thì chủ thể thực hiện hành vi có thể bị xử phạt vi phạm hành chính từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
Còn người tham gia hoạt động mê tín này cũng có thể bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
Lưu ý: Mức xử phạt này áp dụng đối với cá nhân, đối với tổ chức gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
Đồng thời, người vi phạm còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp hoặc buộc hoàn lại số tiền có được theo quy định tại Khoản 8 Điều 14 của Nghị định này.
3. Hành nghề mê tín dị đoan có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Nếu người hành nghề bói toán từng bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã từng bị kết án về hoạt động mê tín dị đoan mà tiếp tục vi phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 320 Bộ luật Hình sự 2015, cụ thể như sau:
“1. Người nào dùng bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Làm chết người;
b) Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.”
Các dấu hiệu pháp lý của Tội hành nghề mê tín, dị đoan bao gồm:
– Mặt khách quan:
Về hành vi: Thể hiện ở hành vi hành nghề mê tín, dị đoan bằng các hình thức như: bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác. Người phạm tội dùng bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
Hành vi mê tín dị đoan bằng các hình thức như bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác nhằm mục đích lấy thu nhập đó để kiếm sống thì mới được coi là hành nghề.
- Bói toán: đoán về quá khứ, hiện tại và tương lai như bói chỉ tay, xem tướng mặt, bói quẻ…
- Đồng bóng: có tên khác là lên đồng, hầu đồng. Lên đồng là một hình thức mê tín dị đoan mà người phạm tội lừa bịp khi lên đồng, giả như có thần thánh, ma quỷ nhập vào mình rồi phán bảo những điều nhảm nhí để người khác tin theo.
- Các hình thức mê tín dị đoan khác như xin xăm, xóc thẻ, yểm bùa, phù chú, truyền bá sấm trạng và các hình thức tương tự khác nhằm mục đích trục lợi.
Hành vi phạm tội chỉ bị truy cứu TNHS khi thuộc một trong các điều kiện sau:
- Đã bị xử lý hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
- Gây hậu quả nghiêm trọng:
- Gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của người khác;
- Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
– Mặt chủ quan:
- Lỗi: Người phạm tội thực hiện với lỗi cố ý.
- Động cơ phạm tội là do vu lợi, mục đích phạm tội của chủ thể thực hiện hành vi dùng bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác là để kiếm tiền và coi đó là nghề kiếm sống.
– Chủ thể: Người phạm tội có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và đủ độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật (từ đủ 16 tuổi trở lên).
– Khách thể: Xâm phạm vào nếp sống văn minh trong xã hội, xâm phạm vào trật tự, an toàn xã hội.
Để được tư vấn chi tiết hơn và giải đáp các thắc mắc trong trường hợp bài viết có điều gì gây nhầm lẫn, chưa rõ ràng hoặc thông tin nêu trong bài viết khiến quý khách chưa hiểu hết vấn đề, rất mong nhận được phản ánh của quý khách tới địa chỉ pclawfirm.vn@gmail.com hoặc liên hệ 0236.777.3979. Chúng tôi sẵn sàng giải đáp.
Trân trọng /./