Vấn đề pháp lý: Thưa Luật sư, tôi và chồng đăng ký kết hôn vào khoảng cuối năm 2019. Trong suốt thời gian chung sống, chồng tôi thường xuyên rượu chè, bài bạc. Trong một lần chơi bạc, chồng tôi bị bắt và hiện đang chấp hành hình phạt tù với mức phạt 3 năm. Vì không thể tiếp tục chung sống, tôi muốn ly hôn để chấm dứt tình trạng hôn nhân này. Tuy nhiên, chồng tôi không đồng ý. Vậy Luật sư cho tôi hỏi, khi chồng đi tù thì tôi có quyền được ly hôn mà không cần sự đồng ý của chồng không? Thủ tục ly hôn như thế nào?
Giải pháp: Cảm ơn câu hỏi của bạn gửi đến Luật Phúc Cầu. Để giải đáp vấn đề của bạn, chúng tôi xin mời bạn tham khảo bài viết sau đây.
- Căn cứ pháp lý:
+ Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014;
+ Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015.
Mở đầu: Khi đời sống hôn nhân không đạt được hạnh phúc, những cặp vợ chồng sẽ nghĩ đến phương án ly hôn để tốt cho cả hai. Hiện nay, thủ tục ly hôn của vợ chồng khá đơn giản. Tuy nhiên, có không ít trường hợp người vợ muốn ly hôn khi chồng đang chấp hành hình phạt tù nhưng lại không biết trình tự, thủ tục như thế nào, có khác với thủ tục ly hôn thông thường hay không. Thông qua bài viết dưới đây, Luật Phúc Cầu sẽ trình bày cụ thể hơn về vấn đề trên.
1. Ly hôn là gì?
Tại khoản 14 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 nêu rõ: “Ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án.”
Theo đó, quan hệ vợ chồng chấm dứt khi bản án, quyết định ly hôn của Tòa án có hiệu lực. Tòa án là cơ quan duy nhất có trách nhiệm ra phán quyết chấm dứt quan hệ hôn nhân của vợ chồng. Phán quyết ly hôn của Tòa án thể hiện dưới hai hình thức: bản án hoặc quyết định.
- Nếu hai bên vợ chồng thuận tình ly hôn thỏa thuận với nhau giải quyết được tất cả các nội dung quan hệ vợ chồng khi ly hôn thì Tòa án công nhận ra phán quyết dưới hình thức là quyết định.
- Nếu vợ chồng có mâu thuẫn, tranh chấp thì Tòa án ra phán quyết dưới dạng bản án ly hôn.
2. Thế nào là người đang chấp hành hình phạt tù?
Khoản 4 Điều 3 Luật Thi hành án Hình sự năm 2019 quy định:
“Thi hành án phạt tù là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân phải chịu sự quản lý giam giữ, giáo dục cải tạo.”
Theo đó, người đang chấp hành hình phạt tù là người chịu sự quản lý, giam giữ; giáo dục cải tạo của cơ quan có thẩm quyền. Người đang chấp hành án phạt tù sẽ bị hạn chế một số quyền công dân, trong đó có quyền tự do đi lại.
3. Vợ có được ly hôn khi chồng đang chấp hành hình phạt tù không?
Theo quy định tại Điều 51 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014:
“Vợ hoặc chồng hoặc cả hai vợ chồng đều có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết việc ly hôn”
Như vậy,việc ly hôn có thể do cả hai bên vợ, chồng cùng thỏa thuận hoặc do yêu cầu của một bên. Trong trường hợp người chồng đang chấp hành hình phạt tù và không đồng ý ly hôn, người vợ vẫn có thể đơn phương ly hôn và nộp ra Tòa án. Việc yêu cầu ly hôn phải đảm bảo một trong những căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 56 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. Cụ thể:
“Điều 56. Ly hôn theo yêu cầu của một bên
1.Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được.”
Theo như bạn trình bày, chồng bạn thường xuyên rượu chè, bài bạc. Thêm vào đó, hiện nay chồng bạn lại đang chấp hành hình phạt tù. Do đó, đây sẽ là căn cứ để được xem là những hành vi không thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của vợ chồng, dẫn đến hôn nhân đổ vỡ. Vì vậy, bạn hoàn toàn có quyền yêu cầu ly hôn đơn phương cho dù không có sự đồng ý từ phía chồng bạn. Việc chồng bạn đang chấp hành hình phạt tù không phải là trường hơp
4. Thẩm quyền giải quyết vụ án ly hôn khi chồng đang chấp hành hình phạt tù?
Theo quy định tại khoản 4 Điều 35 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, Tòa án nhân dân cấp huyện là nơi có thẩm quyền giải quyết việc ly hôn.
Bên cạnh đó, căn cứ điểm a khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015:
“Điều 39. Thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ
1. Thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự của Tòa án theo lãnh thổ được xác định như sau:
a) Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động quy định tại các Điều 26, 28, 30 và 32 của Bộ luật này;”
Do đó, bạn sẽ nộp đơn ly hôn đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người chồng cư trú trước khi chấp hành hình phạt tù.
5. Hồ sơ ly hôn khi chồng đang chấp hành hình phạt tù
Để ly hôn với chồng đang chấp hành hình phạt tù, bạn cần chuẩn bị hồ sơ ly hôn đơn phương bao gồm những tài liệu, giấy tờ như sau:
- Đơn ly hôn
- Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn (Bản chính).
Trong trường hợp mất bản chính giấy chứng nhận kết hôn thì nộp bản sao có xác nhận sao y bản chính của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, nhưng phải trình bày rõ lý do không có bản chính trong đơn xin ly hôn.
- Chứng minh nhân dân/Căn cước nhân dân (Bản sao)
- Giấy khai sinh của con chung (Bản sao)
- Các giấy tờ chứng minh về tài sản cần Tòa án phân chia (Nếu có)
- Hộ khẩu của vợ và chồng (Bản sao)
- Các giấy tờ liên quan đến việc đang thụ án giam của chồng (Bao gồm Bản án, Quyết định thi hành án phạt tù)
6. Thủ tục giải quyết vụ án ly hôn khi chồng đi tù
Bước 1: Nộp hồ sơ ly hôn
Bạn sẽ nộp hồ sơ ly hôn cho Tòa án có thẩm quyền. Tòa án sẽ cấp giấy xác nhận về việc nộp đơn cho bạn. Bạn có thể nộp hồ sơ theo 3 cách:
- Nộp trực tiếp tại TAND cấp huyện nơi người chồng cư trú trước khi chấp hành hình phạt tù
- Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính
- Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án
Bước 2: Tòa án xử lý hồ sơ
Sau khi nhận được hồ sơ, Tòa án phân công Thẩm phán xem xét đơn ly hôn đơn phương (03 ngày làm việc).
Nếu hồ sơ đã đầy đủ, Thẩm phán sẽ ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí. Trong trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ, Thẩm phán ra thông báo bằng văn bản nêu rõ những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung trong thời hạn không quá 01 tháng. Trường hợp đặc biệt có thể gia hạn nhưng không được quá 15 ngày.
Bước 3: Nộp tiền tạm ứng án phí
Sau khi nhận được thông báo nộp tiền tạm ứng án phí, bạn phải nộp tạm ứng án phí trong vòng 7 ngày. Sau đó, bạn sẽ nộp lại biên lai cho Tòa án
Bước 4: Giải quyết yêu cầu ly hôn khi chồng đi tù
Sau khi đơn ly hôn được thụ lý, Tòa án sẽ ủy thác tư pháp cho công an địa phương, nơi có trại giam mà chồng bạn đang bị giam giữ để phối hợp thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết trong việc giải quyết ly hôn: Lấy lời khai của người chồng cũng như ý kiến về việc xét xử vắng mặt họ. Nếu có yêu cầu, Tòa án sẽ tiến hành hòa giải cho hai vợ chồng tại trại giam hoặc có thể coi đây là vụ việc không tiến hành hòa giải được.
Do đó, cần lưu ý đơn xin ly hôn phải ghi rõ chồng đang chấp hành hình phạt tù tại trại giam nào, ở đâu… để tòa án có thể xác minh và lấy lời khai.
Bước 5: Chuẩn bị xét xử
Thời hạn chuẩn bị xét xử thường là 04 tháng. Nếu vụ án có tính chất phức tạp hoặc do sự kiện bất khả kháng, thời hạn chuẩn bị xét xử có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng. Tùy từng trường hợp, Thẩm phán sẽ ra những Quyết định sau:
- Công nhận sự thỏa thuận của các đương sự
- Tạm đình chỉ vụ án
- Đình chỉ vụ án
- Đưa vụ án ra xét xử
Bước 6: Xét xử vụ án
Tòa án mở phiên tòa trong vòng 01 tháng, nếu có lý do chính đáng có thể kéo dài 02 tháng. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày kết thúc phiên tòa, các bên đương sự được Tòa án cấp trích lục Bản án. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày tuyên án, Tòa án giao hoặc gửi bản án cho các đương sự.
Vì trong quá trình thực hiện thủ tục ly hôn cơ quan thi hành án hình sự sẽ không trích xuất người đang chấp hành hình phạt tù để người đang chấp hành hình phạt tù trực tiếp tiến hành ly hôn. Hơn nữa, người đang chấp hành hình phạt tù cũng không được ủy quyền cho người khác thay mặt mình tham gia tố tụng theo quy định tại khoản 4, Điều 85 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, vì quyền ly hôn là quyền nhân thân của mỗi cá nhân và không thể chuyển giao cho người khác. Do đó, khi tiến hành xét xử, Tòa án sẽ phải tiến hành xét xử ly hôn vắng mặt người đang thụ án tù.
Trên đây là các quy định pháp lý liên quan đến việc đơn phương ly hôn khi chồng đang chấp hành hình phạt tù. Để được tư vấn chi tiết hơn và giải đáp các thắc mắc trong trường hợp bài viết có điều gì gây nhầm lẫn, chưa rõ ràng hoặc thông tin nêu trong bài viết khiến quý khách chưa hiểu hết vấn đề, rất mong nhận được phản ánh của quý khách tới địa chỉ pclawfirm.vn@gmail.com hoặc liên hệ 0236.777.3979. Chúng tôi sẵn sàng giải đáp.
Trân trọng /./